ആസൂത്രണം ചെയ്തിരുന്നത് പോലെത്തന്നെ രാവിലെ 3 മണിക്ക് എഴുന്നേറ്റ് എല്ലാവരും തയ്യാറായി. നാല് മണിയോട് കൂടി എസ് എൻ ട്രസ്റ്റ് മന്ദിറിന് പുറത്തേയ്ക്ക് എത്തി. അല്പം മുകളിലേയ്ക്ക് കയറിയാണ് ഞങ്ങളെ കൊണ്ടുപോകാനായി ഏർപ്പാട് ചെയ്തിരുന്ന വാഹനം പാർക്ക് ചെയ്തിരുന്നത്. ഞങ്ങളുടെ കയ്യിൽ അധികമായുള്ള ലഗേജ് സൂക്ഷിക്കാനായി വരാൻ പോകുന്ന അഞ്ച് ദിവസങ്ങളിലേക്ക് കൂടി എസ് എൻ ട്രസ്റ്റിലെ ഒരു മുറി ഞങ്ങൾ ബുക്ക് ചെയ്ത് വെച്ചിരുന്നു. അതിനാൽ മൂന്ന് ദിവസമോ കൂടിവന്നാൽ നാലുദിവസമോ മലമുകളിൽ കഴിച്ചുകൂട്ടാൻ വേണ്ട അത്യാവശ്യ വസ്ത്രങ്ങളും സാധന സാമഗ്രികളും നിറച്ച ഓരോ ബാഗ് മാത്രമാണ് എല്ലാവരും കയ്യിലെടുത്തിരുന്നത്. നാലുമണിയ്ക്ക് തന്നെ സജീവമായിട്ടുണ്ടായിരുന്ന രാംപൂരിലെ ബസ് സ്റ്റാൻഡിൽ നിന്ന് യാത്ര പുറപ്പെടുമ്പോൾ ആദ്യത്തെ കുറെ നേരം വഴിയിൽ വേണ്ടത്ര വെളിച്ചമുണ്ടായിരുന്നില്ല. എന്നാൽ അരമണിക്കൂർ പിന്നിട്ടപ്പോൾ പതുക്കെ പുലരിയുടെ പ്രകാശം വഴിയരികിൽ പരക്കാൻ തുടങ്ങി. ഒരുവശത്ത് ചെങ്കുത്തായ മലകളും മറുവശത്ത് ആഴമേറിയ കൊക്കയുമാണ് ഈ വഴിയിൽ കൂടുതൽ സമയത്തും കാണാൻ സാധിക്കുന്നത്. പലയിടത്തും വഴി തകർന്ന് ചളിയായി കിടക്കുന്നുണ്ട്. ഏതാണ്ട് മുക്കാൽ മണിക്കൂർ എടുത്തു ജാവോൻ വില്ലേജിന് മുൻപിലുള്ള റോഡിൽ ഞങ്ങളുടെ വാഹനം എത്തിച്ചേരാൻ. തിരിച്ചുവരുമ്പോൾ ഒരു മണിക്കൂർ മുമ്പ് വിളിച്ചുപറഞ്ഞാൽ ഇതേ സ്ഥലത്ത് വന്ന് ഞങ്ങളെ രാംപൂർലേക്ക് തിരിച്ച് കൂട്ടിക്കൊണ്ടുപോകാം എന്ന ഉറപ്പിൽ പരസ്പരം നമ്പർ കൈമാറിയാണ് വാഹനത്തെ തിരിച്ചയച്ചത്.
ഞങ്ങൾ നിൽക്കുന്ന റോഡിൽ നിന്നും നാട്ടുവഴികളിൽ കൂടി അല്പം താഴേക്കിറങ്ങി വന്നാലേ ജാവോൻ വില്ലേജിലേക്ക് എത്താൻ സാധിക്കുകയുള്ളൂ. വാഹനം ഇറങ്ങിയപ്പോൾ മുതൽ നല്ല നാട്ടുവെളിച്ചം അനുഭവപ്പെടുന്നുണ്ടായിരുന്നു. പക്ഷേ നിനച്ചിരിക്കാതെ അതോടൊപ്പം തന്നെ ചെറുതായി മഴ ചാറാൻ തുടങ്ങിയത് എല്ലാവരിലും മ്ലാനത പടർത്തി. മഴ വന്നാൽ അത് മലകയറ്റത്തെ ദുസ്സഹമാക്കുന്നത് പല വിധത്തിലാണ്. ഒന്ന് വഴിയിൽ ചളിയും വഴുക്കലും വർദ്ധിക്കും. മഴയെ നേരിടാൻ ധരിക്കേണ്ട മഴക്കോട്ടുകൾ കാരണമുണ്ടാകുന്ന ചലന സ്വാതന്ത്രത്തിലെ കുറവാണ് അടുത്ത പ്രശ്നം. ഇതിനുപുറമേ പ്ലാസ്റ്റിക്കിൽ തീർക്കുന്ന മഴക്കോട്ടുകളിൽ വേണ്ടത്ര വായു സഞ്ചാരമില്ലാത്ത കാരണം ഉൾഭാഗത്ത് അനുഭവപ്പെടുന്ന ചൂടും വിയർപ്പും മൂലമുണ്ടാകുന്ന അസ്വസ്ഥതകൾ വേറെയുമുണ്ടാകും. എങ്കിലും മറ്റു നിവൃത്തിയില്ലാത്തതിനാൽ റോഡരികിൽ വച്ച് തന്നെ മഴ കോട്ട് ധരിച്ചാണ് ഞങ്ങൾ ജാവോനിലേയ്ക്കുള്ള നാട്ടുവഴി ഇറങ്ങിവന്നത്. ജാവോൻ ഗ്രാമം പതിവിലും നേരത്തെ അന്ന് ഉണർന്നെഴുന്നേറ്റതായി തോന്നി. പത്തോ പതിനഞ്ചോ ദിവസം നീളുന്ന ഈ തീർത്ഥാടനക്കാലം, മലമ്പാതകളിൽ ടെന്റുകളിൽ കെട്ടിയും കച്ചവട സ്ഥാപനങ്ങൾ നടത്തിയും അല്പം പൈസയുണ്ടാക്കാൻ തദ്ദേശവാസികൾക്ക് അവസരം ലഭിക്കുന്ന ദിവസങ്ങളാണ്. ആദ്യ ദിവസങ്ങളായതിനാൽ മുകളിലേക്ക് ഇപ്പോഴും ധാരാളം സാധനങ്ങൾ ഗ്രാമവാസികൾ കൊണ്ടുപോകുന്നുണ്ടെന്നതിനാൽ ആ ഒരു സജീവത ജാവോൻ ഗ്രാമത്തിൽ അനുഭവപ്പെട്ടു. അവിടെ നിന്ന് വീടുകൾക്ക് ഇടയിലൂടെയാണ് സിംഗ് ഗാഡ് വരെയുള്ള യാത്രയുടെ കുറേ ദൂരം കടന്ന് പോകുന്നത്. ആധുനിക കോൺക്രീറ്റ് കെട്ടിടങ്ങളും പരമ്പരാഗതമായ കല്ല് മേഞ്ഞ കെട്ടിടങ്ങളും ഈ ഗ്രാമത്തിൽ കാണാൻ കഴിഞ്ഞു. പുഴയുടെ ഒഴുക്കിന് സമാന്തരമായാണ് പാത പുരോഗമിച്ചത്. പലയിടത്തും പുഴയെടുത്ത്‌ പോയ വഴിയുടെയരികിൽ കല്ലും ഇരുമ്പുപാളികളും വെച്ച് അതിനുള്ളിൽ മണ്ണ് നിറച്ചായിരുന്നു നടപ്പാത ഒരുക്കിയിരുന്നത്. കഷ്ടി ഒന്നര അടി മാത്രം വീതിയുള്ള സ്ഥലങ്ങളും ഇതിലുണ്ട്. നടക്കുന്ന വഴിയരികിൽ ഗ്രാമവാസികളുടെതായ ധാരാളം ആപ്പിൾ കൃഷിയിടങ്ങളും കാണാൻ സാധിച്ചു.
സിംഗ് ഗാഡ് ചെന്നാൽ ഗ്രാമത്തിൽ നടക്കുന്ന ഒരു മേളയിൽ ചെന്നുപെട്ട പോലെയാണ്. ധാരാളം കടകളും അവിടെ നിന്നെല്ലാം ഉച്ചത്തിൽ ഉയർന്നു കേൾക്കുന്ന ശിവ ഭക്തിഗാനങ്ങളും, അവിടവിടെയായി കൂട്ടംകൂടി നിൽക്കുകയും വിശ്രമിക്കുകയും ചെയ്യുന്ന യാത്രക്കാരുമൊക്കെയായി ആകെ ഒരു തിരക്ക്. സിംഗ് ഗാഡിലെ മെഡിക്കൽ ക്യാമ്പിന് മുന്നിൽ തന്നെയായിരുന്നു രജിസ്ട്രേഷൻ കൗണ്ടർ. അവിടെ പോയി രജിസ്ട്രേഷൻ ഫോം പൂരിപ്പിച്ച് കൊടുത്ത് ഞങ്ങൾ മുന്നോട്ട് നടന്നു. കൃത്യമായ ഒരു മെഡിക്കൽ പരിശോധനയോ കാര്യങ്ങളോ ഒന്നും ഇവിടെയില്ല. മുകളിലേയ്ക്ക് പോയ യാത്രക്കാരുടെ ആകെ എണ്ണം മനസ്സിലാക്കാൻ മാത്രം സഹായകരമായ ഒരു രജിസ്ട്രേഷൻ മാത്രം. സൗജന്യമായി യാത്രക്കാർക്ക് ഭക്ഷണം നൽകുന്ന ഒന്നിൽ കൂടുതൽ ഭണ്ഡാരകൾ ഇവിടെ കാണാൻ സാധിച്ചു. വർഷം തോറും ഇവിടെ വന്നു യാത്രക്കാർക്ക് വിഭവസമൃദ്ധമായ ഭക്ഷണം ശുദ്ധമായും സൗജന്യമായും തയ്യാർ ചെയ്ത് കൊടുക്കുന്ന ധാരാളം ഭക്തർ ഉണ്ട്. ഇതൊരു പുണ്യമായി കാണുന്നതിനാൽ പല പ്രമുഖ വ്യാപാര സ്ഥാപനങ്ങളുടെയും ഉടമകൾ ഇത്തരം ഭണ്ഡാരകൾ ഇവിടെ തീർത്ഥാടന കാലം മുഴുവൻ നടത്തുന്നു. തലേന്ന് വന്ന് താമസിക്കുന്നവർക്കായി വിശാലമായ ഷെഡ്ഡുകളും അതിനകത്ത് സൗജന്യമായിത്തന്നെ കൊടുക്കുന്ന കിടക്ക സാമഗ്രികളും പലയിടത്തും കാണാൻ സാധിച്ചു. ഏകദേശം ഒരു മണിക്കൂറോളം എടുത്താണ് ജാവോനിൽ നിന്നും ഞങ്ങൾ സിംഗ് ഗാഡിൽ നടന്നെത്തിയത്. ഈ യാത്രയിൽ കയറ്റങ്ങൾ ഉണ്ടെന്നിരിക്കലും വളരെ കഠിനമായ ഭാഗങ്ങൾ കുറവായിരുന്നു. തുടർന്നങ്ങോട്ട് അടുത്ത ക്യാമ്പായ ഥാച്ചുഡുവിലേക്ക് 12 കിലോമീറ്ററാണുള്ളത്. ഇതിൽ ഭാരതീനാല വരെയുള്ള നാല് കിലോമീറ്റർ പച്ചപ്പുനിറഞ്ഞ കാട്ടിൽ കൂടിയാണ് സഞ്ചരിക്കേണ്ടത്. സാമാന്യം തരക്കേടില്ലാത്ത കയറ്റങ്ങൾ ഈ വഴിയിലുണ്ട്. കഞ്ചാവ് നിറച്ച ചില്ലങ്ങളുമായി, ബം ബോലെ എന്ന് പറഞ്ഞ് കൂട്ടം കൂടിയിരിക്കുന്ന ബാബമാരുടെ ടെൻഡുകൾ വഴിയിൽ പലയിടത്തുമുണ്ടായിരുന്നു. ഇതിലൊരു സ്ഥലത്ത് പോയി ഞങ്ങൾ ബാബയോടൊപ്പം ചിത്രങ്ങളെടുക്കുകയും ദക്ഷിണ നൽകി അനുഗ്രഹം വാങ്ങിക്കുകയും ചെയ്തു. ഭാരതീനാല അടുക്കാറാകുമ്പോൾ നദീതീരത്തുള്ള വഴി കൂടുതൽ കുത്തനെയുള്ള കയറ്റിറക്കങ്ങളുള്ളതായി മാറി. പുറമേ വഴിനീളെ നല്ല വഴുക്കലുള്ള ചളി ധാരാളമായി കാണപ്പെട്ടു. ഭാരതീനാലയിലേക്കുള്ള കുത്തനെയുള്ള ഇറക്കം, വഴിയുടെ വീതി കുറവും വഴുക്കലും കാരണം ഒരുപാട് സമയം എടുത്ത്‌ വളരെ ശ്രദ്ധാപൂർവ്വം പിന്നിടേണ്ട ഒരു മേഖലയാണ്. അല്പമൊന്ന് പിഴച്ചാൽ പാറക്കെട്ടുകളിൽ തല്ലിയലച്ചു വീഴുമെന്നുള്ളത് ഉറപ്പാണ്. ഇവിടെ സമയമെടുത്തിറങ്ങി ഭാരതീനാലയിൽ എത്തിചേർന്നപ്പോൾ അവിടെ ഒന്നോ രണ്ടോ ക്യാമ്പുകളും ഒരു അമ്പലവും കാണാൻ സാധിച്ചു. ഇവിടെയും സൗജന്യഭക്ഷണം കൊടുക്കുന്ന രണ്ട് ഭണ്ഡാരകൾ ഉണ്ടായിരുന്നു. ശ്രീകണ്ഠ് കൈലാസ് യാത്രയുടെ റൂട്ടും ക്യാമ്പുകളും കാണിച്ചിക്കുന്ന ഒരു വിശദമായ മാപ്പ് ഭാരതീനാലയിൽ സ്ഥാപിച്ചിട്ടുണ്ട്. അതിൽ ഥാച്ചുഡു 8 കിലോമീറ്റർ, ഥാച്ചുഡുവിൽ നിന്നും ഭീം തലായി 8 കിലോമീറ്റർ, ഭീം തലായിൽ നിന്നും ഭീം ദ്വാർ 8 കിലോമീറ്റർ എന്നൊക്കെ വഴിയുടെ രേഖാചിത്രം സഹിതം എഴുതി വച്ചിരുന്നു. കൈലാസികളായിരുന്ന മൂന്നുപേർ യാത്രയിൽ ഉണ്ടായിരുന്നതിനാൽ അവിടെ നടന്ന ചർച്ചയിൽ അന്നത്തെ ദിവസം 24 കിലോമീറ്റർ നമുക്ക് മുന്നേറാൻ ആകുമെന്നും ഭീം ദ്വാറിൽ രാത്രിയിൽ ക്യാമ്പ് ചെയ്യാമെന്നും ഞങ്ങൾ തീരുമാനിച്ചു. തിരിഞ്ഞു നോക്കുമ്പോൾ പൊട്ടിച്ചിരിക്കാൻ തോന്നിപ്പിക്കുന്ന ഒരു തീരുമാനമായിരുന്നു അത്. മുന്നിൽ കിടക്കുന്ന പാതയുടെ കാഠിന്യത്തെ പറ്റി അല്പം പോലും ധാരണ ഇല്ലാതിരുന്ന ഞങ്ങൾ എടുത്ത ഈ തീരുമാനത്തിലെ വിഡ്ഢിത്തം വ്യക്തമാകാൻ ഭാരതിനാലയിൽ നിന്നുള്ള അരമണിക്കൂർ യാത്ര മാത്രം മതിയായിരുന്നു.
ദണ്ഡി ദാർ എന്നാണ് ഥാച്ചുഡുവിലേക്കുള്ള കയറ്റത്തെ വിളിക്കുന്നത്. ദണ്ഡി ദാർ എന്ന് പറഞ്ഞാൽ ദണ്ഡിന്റെ, വടിയുടെ ഉയരം എന്നാണ് അർത്ഥം. മുകളിലേയ്ക്ക് 8 കിലോമീറ്റർ വരുന്ന കുത്തനെയുള്ള ഒരു മല സങ്കല്പിക്കാനാകുമെങ്കിൽ അതാണ് ദണ്ഡി ദാർ. 6000 അടി ഉയരത്തിലേക്കാണ് ഈ ഒരൊറ്റ കയറ്റത്തിൽ കൂടി നമ്മൾ കയറിച്ചെല്ലുന്നത്. കുത്തനെയുള്ള മലകയറുമ്പോൾ വഴിയിൽ ഒരിക്കലും നമ്മൾ ആഗ്രഹിക്കാത്ത കാര്യങ്ങളാണ് മഴയും, ചളിയും, വഴുക്കലും, പാറക്കെട്ടുകളും. എന്നാൽ അന്നത്തെ ദണ്ഡി ദാർ യാത്രയിൽ ഞങ്ങൾക്കായി ശ്രീകണ്ഠ മഹാദേവൻ കരുതി വച്ചിരുന്നത് ഇതൊക്കെയായിരുന്നു. കനത്ത മൂടൽമഞ്ഞ് ഉണ്ടായിരുന്നതിനാൽ 15 അടിക്ക് മുകളിൽ കയറി പോകുന്ന യാത്രക്കാരെ പോലും കാണാനാകുന്നുണ്ടായിരുന്നില്ല. ചാറി ചാറി പെയ്യുന്ന മഴയും മൂടൽമഞ്ഞും കൂടി കൂട്ട് ചേർന്നപ്പോൾ തണുപ്പ് അതിന്റെ രൗദ്രഭാവം പുറത്തേക്കെടുത്തു. വഴിനീളെ പുതഞ്ഞ് കിടക്കുന്ന വഴുക്കുന്ന ചളിയും കല്ലുകളും ഏതാണ്ട് 70 ഡിഗ്രി ചെരിവുള്ള കയറ്റവും കൂടിയായപ്പോൾ ഈ യാത്ര അതീവ ദുഷ്കരമായി തീർന്നു. ശ്രീകണ്ഠ കൈലാസയാത്രക്കായി വരുന്ന യാത്രക്കാരിൽ 40 ശതമാനം പേരും യാത്ര ഥാച്ചുഡു എത്തുന്നതിന് മുമ്പ് തന്നെ അവസാനിപ്പിച്ച് താഴേക്കിറങ്ങി പോകും എന്നറിയുമ്പോൾ ഈ പാതയുടെ കാഠിന്യം ഊഹിക്കാവുന്നതാണ്. നിറയെ മരങ്ങളുള്ള ഹരിതാഭമായ മലകളിലൂടെയാണ് യാത്ര പുരോഗമിക്കുന്നതെങ്കിലും യാത്രയുടെ വൈഷമ്യം ആ സൗന്ദര്യത്തെ ആസ്വദിക്കാനാകാതെ മറച്ച് പിടിച്ചു. ഓരോ പത്തു ചുവടിലും നിന്ന് കിതപ്പാറ്റി, ഹൃദയമിടിപ്പിനെ നിയന്ത്രിച്ച് മാത്രമേ ഈ മല കയറിച്ചെല്ലാനാകൂ. ഹിമാലയൻ മലകളുമായുള്ള പരിചയക്കുറവ് മൂലം ആദ്യമായി ഇത്തരം യാത്രകളിൽ പങ്കെടുക്കുന്ന ഞങ്ങളുടെ സഹയാത്രികരിൽ ചിലർ വല്ലാത്ത ബുദ്ധിമുട്ട് ഈ ഘട്ടത്തിൽ അനുഭവിച്ചു. ഓരോ വലിയ കയറ്റത്തിന് ശേഷവും മലയുടെ മുകൾ ഭാഗത്തെത്തിക്കാണുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കുമെങ്കിലും അവിടേക്ക് എത്തി മൂടൽമഞ്ഞിന്റെ മറ തെളിയുമ്പോഴാണ് മനസ്സിലാകുക പാതയുടെ ഗതി ഇനിയും മുകളിലേക്ക് തന്നെയാണെന്ന്. ബോലെയിൽ നിന്നല്ലാതെ മറ്റൊരു സഹായവും പാതകളിൽ പ്രതീക്ഷിക്കേണ്ട എന്നുള്ള സന്ദേശം വ്യക്തമായും ഓരോ യാത്രക്കാരനും ഈ വഴികളിൽ വെച്ച് ഉൾക്കൊള്ളാനാകും. എന്തിനേറെ പറയുന്നു, 24 കിലോമീറ്റർ യാത്ര ചെയ്ത് ക്യാമ്പ് ചെയ്യാൻ തീരുമാനിച്ചിരുന്ന ഞങ്ങൾക്ക്, 13 മണിക്കൂർ നീണ്ട കയറ്റത്തിന് ശേഷവും കേവലം എട്ട് കിലോമീറ്റർ അകലെയുള്ള ഥാച്ചുഡു എത്താനാകാതെ, അന്നത്തെ യാത്ര ഥാച്ചുഡുവിൽ നിന്നും ഏതാണ്ട് ഒരു കിലോമീറ്റർ താഴെ വഴിയരികിൽ കണ്ട, വാടകയ്ക്ക് എടുക്കാവുന്ന ഒരു സ്വകാര്യ ക്യാമ്പിൽ അവസാനിപ്പിക്കേണ്ടതായി വന്നു. ആറുപേർക്ക് കഷ്ടി കഴിയാൻ വലിപ്പമുണ്ടായിരുന്ന ടാർപ്പായയിൽ നിർമ്മിച്ച ടെന്റ് ആയിരുന്നു ക്യാമ്പ്. നിരപ്പാക്കിയ നിലത്ത് ടാർപ്പായ വിരിച്ച് അതിന് മുകളിൽ വിരികൾ പടർത്തിയിട്ടുണ്ടായിരുന്നു ഇതിനുള്ളിൽ. എല്ലാവർക്കും കരിമ്പടങ്ങൾ ലഭ്യമാണ്. രാത്രി ഭക്ഷണമായി ആലു പൊറോത്തയും മാഗിയും തൊട്ടടുത്തുള്ള മറ്റൊരു ടെന്റിൽ ഒരുക്കിയിരിക്കുന്ന അടുക്കളയിൽ നിന്ന് ലഭിച്ചു. ആകെ നനഞ്ഞ് ചെളിയിൽ മുങ്ങിയിരുന്നതിനാൽ, നനഞ്ഞ വസ്ത്രങ്ങൾ മാറ്റി അവയെല്ലാം ടെന്റിനുള്ളിൽ മുകളിൽ നിന്നും ഉണക്കാനായി ഞാത്തിയിട്ടിട്ടാണ് ഞങ്ങൾ ഉറങ്ങാൻ കിടന്നത്. ഇന്ന് തന്നെ യാത്ര തുടങ്ങിയിട്ടുണ്ടാകുമെങ്കിലും വഴിയിൽ എവിടെയും ജഗേഷ് ഭായിയെയോ പാർത്ഥിനെയോ കണ്ടിരുന്നില്ല. മൊബൈൽ നെറ്റ് വർക്ക് ഇല്ലാത്തതിനാൽ പരസ്പരം ബന്ധപ്പെടാൻ വഴികളൊന്നുമില്ല താനും. എന്തായി അവരുടെ അവസ്ഥ എന്നറിയാത്തതിനാൽ ചെറിയ ആശങ്ക മനസ്സിലുണ്ടായിരുന്നു. ഇതിനും പുറമെ ഈ യാത്രയെ ലഘുവായെടുത്ത് കുറഞ്ഞ പരിശീലനവുമായി എത്തിയതിൽ കഠിനമായ പശ്ചാത്താപത്തോടെയാണ് അന്ന് രാത്രിയിൽ ഉറങ്ങാൻ കിടന്നത്.
കൈലാസ മാനസരോവർ യാത്രയിൽ ലഭ്യമാകുന്ന പോലുള്ള ഒരു സൗകര്യങ്ങളും ശ്രീകണ്ഠ കൈലാസ് യാത്രയിൽ ലഭ്യമല്ല. പ്രഭാത കർമങ്ങൾ നിർവഹിക്കാൻ തുറസ്സായ പ്രദേശങ്ങളെ ആശ്രയിക്കുകയല്ലാതെ വേറെ മാർഗങ്ങളില്ല. തലേദിവസം നേരത്തെ കിടന്നിരുന്നതിനാൽ രാവിലെ നേരത്തെ എഴുന്നേറ്റ് തയ്യാറായി പ്രഭാതഭക്ഷണവും കഴിച്ച് ഏഴുമണിക്ക് തന്നെ രണ്ടാം ദിവസത്തെ യാത്ര ആരംഭിക്കാൻ ഞങ്ങൾക്ക് സാധിച്ചു. ഏതാണ്ട് രണ്ട് മണിക്കൂറിനുള്ളിൽ ഥാച്ചുഡു ക്യാമ്പ് പിന്നിടാനും, ഥാച്ചുഡുവിൽ നിന്ന് ഏതാണ്ട് മൂന്ന് കിലോമീറ്റർ അകലെയുള്ള കാളി ഘട്ടിൽ മറ്റൊരു രണ്ടര മണിക്കൂറിനുള്ളിൽ എത്തിച്ചേരാനും കഴിഞ്ഞു. ആദ്യ ദിവസത്തെ മലകയറ്റം കഠിനമാണെങ്കിൽ അടുത്ത ദിവസത്തേക്ക് ശരീരം കുറേക്കൂടി യാത്രയ്ക്ക് സജ്ജമാകുന്നതായി അനുഭവപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. അതിനാൽ തന്നെ രണ്ടാം ദിവസത്തെ യാത്രയിൽ ഥാച്ചുഡുവിലേയ്ക്കും, ഥാച്ചുഡുവിൽ നിന്ന് കാളി ഘട്ടിലേക്കും കഠിനമായ കയറ്റങ്ങൾ ഉണ്ടായിരുന്നെങ്കിലും വലിയ ബുദ്ധിമുട്ടുകൾ കൂടാതെ തന്നെ യാത്ര പൂർത്തീകരിക്കാൻ സാധിച്ചു. അതിമനോഹരമായ പ്രകൃതി ഭംഗിയാണ് ഈ യാത്രയിൽ ദൃശ്യമാകുന്നത്. യാത്രയിലുടനീളം പലയിടത്തും സ്വയം മറന്ന്, യാത്രയിൽ നേരിടുന്ന കഷ്ടപ്പാടുകളെ മറന്ന് ഈ പ്രകൃതി ഭംഗിയിൽ ലയിച്ച് നിന്ന് പോകും. കാളി ഘട്ടിന് ചുറ്റുമുള്ള പ്രകൃതി അതീവ മനോഹരമാണ്. ഈ കാളി ക്ഷേത്രത്തിൽ തൊഴുത് യാത്ര പൂർത്തീകരിക്കാൻ അനുഗ്രഹം വാങ്ങിയാൽ ബോലേ ദർശനാനുവാദം നൽകുമെന്നാണ് വിശ്വാസം. കാളി ഘട്ടിൽ നിന്ന് അല്പദൂരം വഴി താഴത്തേക്കാണ്. നിറയെ ചിതറിക്കിടക്കുന്ന പാറക്കെട്ടുകളുള്ള ഈ വഴിയിൽ പലപ്പോഴും ഒരു കല്ലിൽ നിന്ന് മറ്റൊരു കല്ലിലേയ്ക്ക് ചാടി ഇറങ്ങി പോകേണ്ടതായി വരും. താഴെ ഇറങ്ങുന്ന കല്ലിൽ മിക്കവാറും ചളി പറ്റിപ്പിടിച്ച് വഴുക്കൽ ഉണ്ടാകുമെന്നതിനാൽ വീഴാനുള്ള സാധ്യത വളരെ കൂടുതലാണ്. ഭീം തലായി വരെ നീളുന്ന പാറക്കെട്ടുകൾ നിറഞ്ഞ കുത്തനെയുള്ള ഈ ഇറക്കത്തിൽ അപകടകരമായ വീഴ്ച്ചകളിൽ നിന്നും രക്ഷപ്പെട്ടത് പലപ്പോഴും ഭാഗ്യം കൊണ്ട് മാത്രമായിരുന്നു. ഏറെ ശ്രമകരമായ ഈ പ്രദേശം വളരെ ശ്രദ്ധിച്ച് സാവധാനത്തിൽ തന്നെയാണ് ഞങ്ങൾ പിന്നിട്ടത്. ഭാരതിനാലയിൽ നടത്തിയ പദ്ധതിയിൽ സംഭവിച്ച പിഴവ് മൂലം ഇനി ആവേശത്തിന് മുതിരാതെ പതുക്കെ യാത്ര ചെയ്യാനും ഇന്നത്തെ ദിവസം ഭീം തലായിൽ ക്യാമ്പ് ചെയ്യാനുമായിരുന്നു ഞങ്ങളുടെ പദ്ധതി. അതിനാൽ തന്നെ അന്നത്തെ ദിവസം ആകെ 9 കിലോമീറ്റർ യാത്ര മാത്രം എന്നുള്ള കണക്കിൽ സാവധാനത്തിലായിരുന്നു ഞങ്ങൾ മല കയറിക്കൊണ്ടിരുന്നത്. യാത്ര പതുക്കെയായതിനാൽ കഠിനമായ കയറ്റങ്ങളേക്കാൾ ഈ യാത്രയിൽ പ്രധാന തടസ്സമായി വന്നത് തോരാതെ പെയ്ത മഴയായിരുന്നു. പൊതുവിൽ പതുക്കെയായ യാത്രയുടെ വേഗതയെ പിന്നെയും ഗണ്യമായി ബാധിച്ചതിന് പുറമേ മഴ ചെയ്ത മറ്റൊരു ദ്രോഹമായിരുന്നു ധരിച്ചിരുന്നതും ബാഗിൽ സൂക്ഷിച്ചിരുന്നതുമായ എല്ലാ വസ്ത്രങ്ങളേയും അത് നനച്ചു എന്നുള്ളത്. മുകളിലേക്ക് കയറും തോറും കൂടി വന്നിരുന്ന തണുപ്പും, നനഞ്ഞ വസ്ത്രങ്ങളും ഷൂസും പതുക്കെ പതുക്കെ ശരീരത്തിന്റെ ശക്തിയെ ചോർത്തിക്കളയാൻ ആരംഭിച്ചു. ഏതാണ്ട് നാലുമണിയോടടുത്ത് ഭീം തലായിൽ എത്തി ചേർന്നപ്പോൾ തണുപ്പ് കൊണ്ടും വിശപ്പുകൊണ്ടും ഇനി ഒട്ടും യാത്ര ചെയ്യാൻ കഴിയില്ല എന്ന നിലയിൽ ആയിരുന്നു എല്ലാവരും. ഒരു വിധത്തിൽ ഒപ്പിച്ചെടുത്ത ക്യാമ്പിൽ കയറിയപ്പോഴോ അതിനുള്ളിൽ അടിയിൽ വിരിക്കുന്നതും പുതയ്ക്കുന്നതുമായ എല്ലാം നനഞ്ഞിരിക്കുന്നു. അതിനും പുറമെ തറയിൽ മഴവെള്ളം കിനിഞ്ഞ് വരുന്നു. മറ്റൊരു ക്യാമ്പ് ലഭ്യമല്ലാത്തതിനാലും അടുത്ത ക്യാമ്പ് വരെ നടക്കാൻ ശക്തിയില്ലാത്തതിനാലും ക്യാമ്പ് ഉടമയെക്കൊണ്ട് ഒരു ഉണങ്ങിയ ടാർപ്പായ വാങ്ങി അടിയിൽ വിരിച്ച് തൽക്കാലം പ്രശ്നം പരിഹരിച്ച് അവിടെ തന്നെ കൂടി. ജീവനേക്കാൾ വലുതല്ല മറ്റൊന്നും എന്ന പാഠം പഠിക്കാൻ അന്നത്തെ രാത്രിയിൽ നനഞ്ഞ തറയിൽ ഉപേക്ഷിച്ചിരുന്ന സാധനങ്ങൾ നോക്കിയാൽ മാത്രം മതിയാകും. വില കൂടിയ പ്രൊഫഷണൽ ക്യാമറ മുതൽ സകല അത്യാവശ്യ സാധനങ്ങളും നനയാൻ വിട്ടിട്ടാണ് അന്ന് ഞങ്ങൾ ആ കമ്പിളികൾക്കടിയിൽ ചുരുണ്ടു കൂട്ടിയത്. എല്ല് മരവിപ്പിക്കുന്ന തണുപ്പിൽ നിന്ന് രക്ഷപ്പെടുക എന്ന ഒറ്റ ലക്ഷ്യമേ എല്ലാവർക്കും അപ്പോൾ ഉണ്ടായിരുന്നുള്ളൂ. അന്ന് രാത്രി മുഴുവൻ നിറുത്താതെ പെയ്തിരുന്ന മഴയുടെ താളം ടാർപ്പായയുടെ മുകളിൽ കൂടിയും, കുറഞ്ഞും പതിക്കുന്നത് കേട്ടാണ് ഞങ്ങൾ ഉറങ്ങിയതും ഉണർന്നതും.
മൂന്നാം ദിനം യാത്ര വൈകിയാണ് തുടങ്ങിയതെങ്കിലും നനഞ്ഞ വസ്ത്രങ്ങൾ വല്ലാത്തൊരു പ്രതിസന്ധിയാണ് സൃഷ്ടിച്ചത്. തണുത്ത കാലാവസ്ഥയില്‍ നനഞ്ഞ വസ്ത്രങ്ങളും ഷൂസും ധരിച്ച് യാത്ര തുടങ്ങാന്‍ ശെരിക്കും ബുദ്ധിമുട്ടി. ശരീരത്തില്‍ ഐസ് പാളികള്‍ കൊണ്ട് പുതയ്ക്കുന്ന ഒരു അനുഭവമായിരുന്നു അത്. ആദ്യത്തെ ഒരു മണിക്കൂര്‍ യാത്രയില്‍ തണുത്ത് വിറയ്ക്കുന്ന ശരീരം തന്നെയായിരുന്നു പ്രധാന തടസ്സം. ശരീരത്തിലെ ചൂട് കൊണ്ട് വസ്ത്രങ്ങള്‍ ഒരു വിധം ഉണങ്ങാന്‍ തുടങ്ങുമ്പോഴേയ്ക്കും അടുത്ത മഴ പെയ്ത് തുടങ്ങിയിട്ടുണ്ടാകും. ഗ്ലെഷിയറുകളും വെള്ളത്തിന്റെ ചാലുകളും ഇടക്കിടയ്ക്ക് പ്രത്യക്ഷപ്പെടുന്നുണ്ടായിരുന്നു. കുത്തനെയുള്ള കയറ്റങ്ങളേക്കാൾ നീളമേറിയ കയറ്റങ്ങളായിരുന്നു ഈ യാത്രയിൽ കൂടുതലായി ഉണ്ടായിരുന്നത്. പലയിടത്തും ചായയും ലഘുഭക്ഷണങ്ങളും കഴിക്കാവുന്ന ടെന്റുകൾ ലഭ്യമായിരുന്നത് വലിയ ഒരാശ്വാസമായിരുന്നു. ഭീം തലായി പിന്നിട്ട് ഏകദേശം ഉച്ചയോടടുത്തപ്പോഴാണ് വഴിയിൽ വെച്ച് തൃശൂർ ജില്ലയിലെ ഇരിഞ്ഞാലക്കുടക്കാരനായ ബാബു എന്ന വ്യക്തിയെ ഞങ്ങൾ വഴിയിൽ വെച്ച് കണ്ടു മുട്ടുന്നത്. ആ കാലാവസ്ഥ കണക്കിലെടുത്താൽ അവിശ്വസനീയമായിരുന്നു അദ്ദേഹത്തിന്റെ വസ്ത്രധാരണം. കേരളത്തിൽ സാധാരണ കാണുന്ന രീതിയിൽ കൈകൾ തെറുത്ത് കയറ്റിവെച്ച ഷർട്ടും, മടക്കിക്കുത്തിയ അല്പം മങ്ങിയ നിറത്തിലുള്ള മുണ്ടും പ്ളാസ്റ്റിക് ചെരുപ്പുകളും ധരിച്ച് അദ്ധേഹം വളരെ അനായാസമായി മലകയറി വരികയായിരുന്നു. കക്ഷത്തിൽ ചുരുട്ടി വെച്ചിരിക്കുന്ന ഒരു പ്ലാസ്റ്റിക്ക് സഞ്ചിയും നിവർത്തിപ്പിടിച്ചിരിക്കുന്ന ചെറിയ ഒരു കുടയും കൂടിയായാൽ ബാബുവേട്ടന്റെ സാധന സാമഗ്രികൾ പൂർത്തിയായി. കൂടെ മറ്റൊരാൾ കൂടിയുണ്ടെന്നും അദ്ദേഹം പുറകെ വരുന്നുണ്ടെന്നും ബാബുവേട്ടൻ പറഞ്ഞു. സ്ഥിരം ഹിമാലയ യാത്രക്കാരനായ ബാബുവേട്ടൻ യാത്ര പറഞ്ഞ് നടന്ന് നീങ്ങിയപ്പോൾ അദ്ദേഹമൊരു അവധൂതനാണോ എന്നുള്ള സംശയത്തിലായിരുന്നു ഞങ്ങൾ, കാരണം ഈ കഠിനമായ കാലാവസ്ഥയ്‌ക്കോ കുത്തനെയുള്ള കയറ്റത്തിനോ ഒരു പ്രഭാവവും ആ വ്യക്തിയിൽ ഏല്പിക്കാൻ കഴിഞ്ഞിട്ടില്ലായിരുന്നു.
നല്ല കായികാദ്ധ്വാനം വേണ്ടിവന്ന അന്നത്തെ യാത്ര ഏതാണ്ട് 4 മണിയ്ക്ക് ഭീം ദ്വാറില്‍ അവസാനിച്ചു. യാത്രയില്‍ ഞങ്ങള്‍ക്ക് ലഭിച്ച ഏറ്റവും നല്ല ക്യാമ്പും സഹായങ്ങളും ഇവിടെ നിന്നായിരുന്നു. പിറ്റേന്ന് നടത്തുന്ന പരിക്രമ യാത്രയിൽ ക്യാമ്പ് ചെയ്യാനുള്ള സ്ഥലങ്ങളില്ല എന്നും, എത്ര വൈകിയാലും ഭീം ദ്വാറില്‍ തന്നെ തിരിച്ച് വരണമെന്നതിനാലും അടുത്ത ദിവസത്തേയ്ക്ക് കൂടി ആ ടെൻറ് ഞങ്ങൾ വാടകയ്ക്ക് എടുത്തു. പിറ്റേന്നത്തെ യാത്രയിൽ ഒരു ദിവസത്തെ യാത്രക്കുള്ളത് കഴിച്ച് ബാക്കി എല്ലാ സാധനങ്ങളും ആ ക്യാമ്പിൽ തന്നെ സൂക്ഷിക്കാനും തീരുമാനിച്ചു. പരിക്രമ ദിവസത്തെ യാത്രയിൽ ആകെ പിന്നിടേണ്ടത് ഇരുപത്തെട്ടു കിലോമീറ്ററുകൾ ആണ്. പതിനാല് കിലോമീറ്റര്‍ കയറാനും അത്ര തന്നെ തിരിച്ച് ഇറങ്ങാനും. ഭീം ദ്വാറില്‍ നിന്ന് നാല് കിലോമീറ്റർ ദൂരത്തിൽ പാർവ്വതി ഭാഗ്. പിന്നീട് മൂന്ന് കിലോമീറ്റർ ദൂരത്തിൽ നയൻ സരോവർ. അവിടെ നിന്നും ഏഴ് കിലോമീറ്റർ ദൂരത്താണ് ശ്രീകണ്ഠ് കൈലാസം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. യാത്ര കഠിനമായിരിക്കും എന്ന് എല്ലാ മുന്നറിയിപ്പുകളും തദ്ദേശവാസികളിൽ നിന്ന് ലഭിച്ചിരുന്നു. മാത്രവുമല്ല ചുരുങ്ങിയത് പന്ത്രണ്ട് മണിക്കൂറെങ്കിലും എടുക്കാതെ പരിക്രമ ദിവസം യാത്ര അവസാനിപ്പിക്കാൻ പറ്റില്ലെന്നും അറിഞ്ഞിരുന്നു. അതിനാൽ തന്നെ പിറ്റേന്ന് കാലത്ത് നേരത്തെ യാത്ര ആരംഭിക്കണമെന്ന് ഞങ്ങൾ തീരുമാനിച്ചു. ഇതുവരെയുള്ള യാത്രയല്ല ഇനി വരാൻ പോകുന്ന യാത്രയാണ് കഠിനം എന്നുള്ള വാക്കുകൾ ഞങ്ങളുടെ മാനസിക സംഘർഷം വല്ലാതെ വർദ്ധിപ്പിച്ചു. കഴിഞ്ഞ മൂന്ന് ദിവസങ്ങളിലായി ശാരീരികാദ്ധ്വാനത്തിന്റെ പാരമ്യത്തിലെത്തിയ യാത്രകളേക്കാൾ കടുപ്പമായ യാത്രയാണ് ഇനി മുന്നിൽ കിടക്കുന്നതെന്നുള്ള വസ്തുത വല്ലാത്ത ഒരു മാനസിക വെല്ലുവിളിയാണ് ഉയർത്തിയത്. എല്ലാം ബോലേയുടെ തീരുമാനത്തിന് വിട്ട് കൊടുത്ത് ആ രാത്രി ഞങ്ങൾ നേരത്തെ തന്നെ ഉറങ്ങാൻ കിടന്നു.